Leven met angst in Rusland | Nieuwe docu Jessica Villerius | Interview makers Kanaal Sociaal | Femicide
DOCU'S DEZE WEEK
Nu online, donderdag 15 december om 23.00 uur op NPO 2
De groepering had dertien leden en een duidelijk oogmerk: het omverwerpen van de staat. Althans, dat stelt die staat. Inmiddels zitten tien leden van The New Greatness vast. De drie anderen bleken in werkelijkheid undercoveragent te zijn, namens diezelfde Russische staat. En één van hen, ene Ruslan D., heeft de organisatie zelfs opgericht, beweren de reguliere leden. Dat kan dan met een gerust hart uitlokking worden genoemd.
Welkom in het Rusland van Vladimir Poetin, waar politieke vervolging aan de orde van de dag is en een groepje idealistische studenten in Moskou zomaar ineens kan worden geïnfiltreerd door agenten van de binnenlandse veiligheidsdienst FSB. Intussen worden hun activiteiten stiekem gefilmd met beveiligingscamera’s, zodat er meteen voldoende bewijsmateriaal tegen deze ‘staatsgevaarlijke’ coupplegers wordt verzameld.
Die beelden hebben tevens hun weg gevonden naar een film over hun zaak: The New Greatness Case (tv versie: 52 min.) van Anna Shishova. Zij sluit aan bij Julia en Dima, de ouders van één van de aangeklaagden, de zeventienjarige biologiestudent Anya Pavlikova. Zij oogt als een konijn in de koplampen wanneer ze in 2018 wordt voorgeleid bij de rechter. Daar confronteren de aanklagers haar met (afgedwongen) bekentenissen van groepsgenoten.
‘We zijn gewend geraakt aan een leven met angst’, stelt Shishova in één van de voice-overs waarmee ze de gebeurtenissen rond het proces begeleidt. ‘Die heeft ons gehoorzaam en onverschillig gemaakt.’ Gedwongen door de omstandigheden begint met name moeder Julia, ondersteund door de jonge mensenrechtenactivist Kostya Kostov, zich echter steeds openlijker en militanter te verzetten tegen het lot dat haar dochter ten deel valt.
Aan de hand van deze ene casus legt Shishova intussen een Kafkaësk politiek systeem bloot, dat ze verbindt met de genadeloze repressie van het Stalinisme. Demonstraties tegen het regime worden bijvoorbeeld keihard neergeslagen. En politieke tegenstanders een kopje kleiner gemaakt, liefst letterlijk. Elke vorm van oppositie wordt volstrekt onmogelijk gemaakt. Zodat, constateert de filmmaakster bitter, Poetin zijn handen vrij heeft voor het buitenland.
The New Greatness Case laat zo het hedendaagse Rusland nog eens in al z’n lelijkheid zien, een land waar de waarheid en de verkondigers daarvan er zijn om vertrapt te worden. Tenminste, als het de grote leider en zijn trawanten uitkomt.
Nu online, maandag 12 december om 20.25 uur op NPO 2
Volgens Jurriëns familie was er ‘geen liefde in het spel’. Hij, de beoogde echtgenoot uit Nederland, werd volgens hen vooral gezien als ‘de kip met de gouden eieren’. De 22-jarige Jurriën ten Cate uit Almelo had Marwa Bouali, een mooie Tunesische student bouwkunde, via het internet leren kennen. Toen ze in december 2013 vier maanden waren getrouwd en hij nog altijd geen verblijfsvergunning voor haar had geregeld, stortte zij vijftien meter naar beneden vanaf het balkon van een hotel in Tunesië. Was Marwa gevallen, gesprongen of geduwd?
Sindsdien zit Jurriën, een jongen die is gediagnosticeerd met een lichte autismespectrumstoornis, in elk geval in een Tunesische cel. Van daaruit is hij brieven gaan schrijven naar documentairemaakster Jessica Villerius, om zijn kant van het verhaal met haar te delen. Die brieven, ingelezen door zijn broer Karsten, vormen nu de basis voor Het laatste woord (53 min.), waarin ook zijn ouders, zussen, Nederlandse ex-vriendin en advocaten alsmede een tante van Marwa, die als woordvoerder van haar familie optreedt, aan het woord komen.
Villerius is overtuigd geraakt van Jurriëns onschuld en werpt zich – net zoals ze eerder deed bij Clinton Young, die ten onrechte in een Amerikaanse dodencel zou zitten – op als zijn pleitbezorger. Ze voert bijvoorbeeld samen met een forensisch patholoog een test uit, om te bekijken of het überhaupt mogelijk is om een volwassen vrouw van een balkon te gooien, die vervolgens zo’n vijf meter verderop terechtkomt. Want dat zouden de laatste woorden zijn geweest van Marwa, die zich toen al in kritieke toestand bevond: mijn man heeft me geduwd.
Als een vrouwelijke erfgenaam van Peter R. de Vries spit Jessica Villerius diens zaak door – al komen de Tunesische politie en justitie daarbij niet aan het woord – om te ontdekken wat er kan/moet zijn gebeurd. Afgaande op deze tv-docu zou Jurriëns veroordeling vanwege moord wel eens een gerechtelijke dwaling kunnen zijn. Hij heeft er inmiddels echter al bijna de helft van zijn gevangenisstraf van twintig jaar opzitten, zonder dat er vooralsnog zicht lijkt op een doorbraak. Jessica Villerius laat het daar vast niet bij zitten.
Over deze zaak is Het laatste woord vermoedelijk dus nog niet gezegd.
Nu online, dinsdag 13 december om 23.10 uur op NPO 2
Aan de andere kant van de schutting is het gras altijd groener. Op weg naar een perfect gazon zet menige Nederlander zijn beste beentje voor: knippen, harken, bemesten, sproeien, verticuteren en maaien natuurlijk. Handmatig, elektrisch of – als ie het doet – met een robot. En als het gewenste resultaat uitblijft, wordt er gewoon een compleet nieuwe grasmat gelegd.
De korte documentaire De stand van het gras (23 min.) toont allerlei gewone burgers – vanuit het perspectief van pieren, egels, mollen, eksters en slakken – terwijl ze dat eigen kleine stukje natuur onbekommerd hun wil opleggen. Regisseur Rashel van der Schaaf plaatst de camera regelmatig bijna op grondhoogte of juist in de lucht en vangt van daaruit de werkzaamheden in het groen en flarden van de gesprekjes die intussen worden gevoerd.
Het is Nederland in een notendop. Terwijl ze er voor waken dat het gras twee kontjes hoog wordt, harken al die tuiniers tevens hun eigen levens aan. Waarbij liefst niets aan het toeval wordt overgelaten. Dat is best een aardig gezicht. Herkenbaar. Lekker kneuterig ook. Al is het na dik twintig minuten – zonder duidelijke hoofdpersonen, helder narratief of heel bijzondere scènes – ook echt wel klaar.
TIPS VAN DE 2DOC.NL REDACTIE
In de documentaireserie Kanaal Sociaal strijken regisseurs Nelleke Koop en Stephane Kaas meer dan een jaar lang neer in Deventer en volgen de levens van zes mantelzorgers. Waarom wilden de filmmakers deze serie maken? Presentator Elena Lindemans sprak ze in DocTalks. Kijk nu online.
Regisseur Pieter-Rim de Kroon brengt het Waddengebied adembenemender dan ooit in beeld in de prijswinnende film Silence of the Tides (vanaf 14 november op 2Doc.nl). Hoe regisseerde de filmmaker de niet te regisseren natuur van het wad? Kijk nu alvast het DocTalks-interview online.
Voelde regisseur Tim Bary zich schuldig om Lucas (15) te volgen voor zijn korte documentaire Luc? En hoe wint hij het vertrouwen van hoofdpersonen in zijn films? In deze korte video stelt 2Doc.nl de talentvolle regisseur enkele vragen.
Is het zo simpel? 2Doc.nl sprak met criminoloog Renée Römkens over vrouwenmoord naar aanleiding van de documentaire Femicide. Lees het interview.
Wees getuige van het laatste persoonlijke interview dat John Lennon ooit gaf door de ogen van interviewer Andy Peebles. Kijk nu online.
Nu online, zaterdag 17 december om 19.55 uur op NPO 2 Extra
De broer van documentairemaker Nena van Bakel is boeddhistisch monnik geworden en heet nu officieel Jampa. In deze Makers van Morgen-documentaire probeert de regisseur er samen met filmmaker Sonja Pleumeekers achter te komen waarom Jampa deze levensveranderende keuze heeft gemaakt. Kijk de film nu online. Daar lees je ook het interview met de makers: 'Dat je ergens volledig voor wil gaan, dat herken ik wel.’
'Roffa' of Rotterdam staat bekend als grote havenstad en de 'niet lullen maar poetsen'-mentaliteit. Wat heeft de stad nog meer te bieden? De redactie van 2Doc.nl selecteert tien onmisbare documentaires om Rotterdam beter te leren kennen. Kijk nu online.
IN DE BIOSCOOP
Candy (vanaf donderdag in de bioscoop)
Heel even neemt ze in de openingsscène de tijd om haar instrument warm te spelen. En dan begeeft Candy Dulfer zich naar de plek waar ze, getuige deze documentaire van Carin Goeijers, helemaal in haar element is: het podium. Optreden is als thuiskomen. En dat is niet vreemd: vader Hans Dulfer is eveneens een begenadigde jazzsaxofonist en meteen haar grote voorbeeld. Als vader en dochter samen het podium delen, worden ze als het ware één. Die momenten worden alleen steeds schaarser. Zijn gezondheid laat inmiddels te wensen over. LEES VERDER
VERDER NIET TE MISSEN
Op de website De DocUpdate bespreek ik nieuwe documentaires op andere platforms, zoals:
Krachtige film over vijf moorden in een Mexicaans appartement. Wat is er gebeurd en wie heeft daar belang bij? Lees verder
Uitgebreid portret van de Britse entrepreneur Richard Branson, die de eerste miljardair in de ruimte wil worden. Lees verder
Tweeluik over de bekendste mannelijke pornoster die door 34 vrouwen wordt beschuldigd van seksueel wangedrag. Lees verder
Stevige miniserie over de Mexicaanse sekte, waarvan de leider schuldig lijkt aan grootschalig seksueel misbruik. Lees verder
WAT IS DE 2DOC WEEKLY?
2Doc.nl is het grootste documentaireplatform van Nederland. Naast een indrukwekkende hoeveelheid docu’s van de NPO vind je hier de verhalen achter de films.
Elke zondag bespreekt Helmut Boeijen in de 2Doc Weekly nieuwsbrief actuele documentaires die je kunt bekijken bij de NPO, in de bioscoop, of bij andere platforms.
Helmut Boeijen (1969) is docent videojournalistiek bij Fontys Journalistiek in Tilburg, met als specialiteit documentaires en portretten. Hij schreef als journalist over documentaires en popcultuur voor onder meer 3voor12, OOR, De Correspondent en het Brabants Dagblad en maakte daarnaast enkele documentaires en talloze televisieprogramma’s voor de VPRO en Omroep Brabant.